De ware aard van Wim van de Donk, voorzitter WRR

[stem op dit artikel]

De ware aard van Wim van de Donk, voorzitter van de WRR

Kort geleden verscheen het rapport “Identificatie met Nederland” van de Wetenschappelijk Raad voor het Regeringsbeleid (WRR). In dit rapport maakt de WRR korte metten met het idee dat “Nederlandse Identiteit” wordt genoemd. Het rapport werd dan ook niet onverdeeld positief ontvangen, al helemaal nadat Maxima voor het karretje van de WRR en het kabinet werd gespannen om de boodschap van het WRR rapport te bekrachtigen.

De laatste paar jaar verschenen er meer rapporten van de hand van de WRR die kritiek kregen te verduren. Niet zelden komt in de rapporten een maatschappijvisie naar voren die nogal positief is over wat ik maar even de factor religie zal noemen. Relativerende uitspraken over de extremistische kanten van religie zijn daarin geen uitzondering, evenals kritiek op de criticasters van religie en haar (negatieve) invloed op onze maatschappij en politiek. Waar komt deze “positieve” houding tav. religie vandaan? En hoe verhoudt zich dit tot het beoogde wetenschappelijke karakter van de Wetenschappelijk Raad voor het Regeringsbeleid?

Het doel van de WRR is de regering te adviseren over toekomstige ontwikkelingen die van groot maatschappelijk belang zijn. Bij die adviezen staat de wetenschappelijke benadering voorop. De regering kan deze adviezen gebruiken om bestaand beleid tegen het licht te houden, bij de ontwikkeling van nieuw beleid of voor onderbouwing van de besluitvorming. De raad wil verder het wetenschappelijke debat over inhoud en methodes stimuleren. Vanzelfsprekendheden worden ter discussie gesteld en mogelijke beleidsalternatieven geanalyseerd op hun toekomstige maatschappelijke uitwerking. [bron]

Warm pleitbezorger van deze hierboven beschreven ‘relivisie’ van de WRR blijkt Wim van de Donk, sinds enkele jaren de voorzitter van de WRR. Wie is deze Wim van de Donk? En wat is zijn rol in de standpunten die de WRR inneemt daar waar het gaat om de rol van religie in onze maatschappij en in de politiek? De antwoorden op deze vragen zullen de atheïstische seculieren onder u niet vrolijk stemmen.

Wim van de Donk is per 1 januari 2003 benoemd tot lid van de raad en vanaf 1 september 2004 is hij voorzitter van de WRR. Benoeming vindt plaats op voordracht van de minister president:

De leden worden bij Koninklijk Besluit voor maximaal vijf jaar benoemd op inhoudelijke deskundigheid. De benoeming gebeurt op voordracht van de minister-president, na overleg met de ministerraad.

Andere eisen die aan de raadsleden gesteld worden zijn: de raadsleden moeten belangstelling hebben voor beleidsvraagstukken en weten hoe het er in politiek Den Haag aan toe gaat. [bron]

Zoals bekend heeft Nederland al jaren een MP van CDA huize. Zou van de Donk misschien toevallig ook CDA’er zijn? Het antwoord is: ja (2003, 2004). Maar van de Donk loopt er de laatste jaren niet al te opzichtig mee te koop. Dat past misschien bij zijn rol van voorzitter van de WRR, maar dat betekent natuurlijk niet dat zijn opvattingen tav. religie daarmee zijn geneutraliseerd. Ook in zijn nevenfuncties vinden we nadrukkelijk de sporen van zijn christelijke fingerprint. Zo was hij van 2003 tot 2004 voorzitter van de redactie van Christen-Democratische Verkenningen, het partijblad van het CDA. Ook is hij voorzitter van Parochiebestuur van Parochie de Vlaspit in Tilburg. En hij is sinds 1998 lid van de Katholieke Raad voor Kerk en Samenleving [bron, kijk bij “CV”]. Verder duikt zijn naam regelmatig op bij initiatieven die tot doel hebben de rol van de katholieke kerk en religie in de samenleving te vergroten. Van de Donk beheert bovendien de website van “het Thijmgenootschap” [bron, kijk bij “links”] waar hij tevens vice-voorzitter van is. Het Thijmgenootschap is, zo lezen we op zijn website:

een vereniging voor wetenschap en levensbeschouwing. Het Thijmgenootschap stelt zich ten doel wetenschappelijke reflectie te bevorderen vanuit een christelijk perspectief op ontwikkelingen in cultuur en samenleving.

Zaterdag 10 november houdt dit genootschap een symposium waar oa. een lezing wordt gehouden met de titel: “Stof en geest. De religieuze betekenis van voedsel”. Wim van de Donk blijkt dus een uiterst toegewijd christenmens te zijn, hij is behoorlijk in de Here en voorstander van een grotere rol van religie in de maatschappij en politiek. En die boodschap draagt hij met verve uit.

Tijdens de Bilderbergconferentie ‘Leiderschap is meesterschap’ op 3 februari 2006 sprak ook van de Donk, op persoonlijke titel [PDF]. Hij zei daar onder andere het volgende over zijn favoriete bronnen wat leiderschap betreft:

Het laatste, althans in bestuurswetenschappelijke zin, écht inspirerende boek daarover verscheen al weer zo’n twee decennia geleden, in 1984. Het ging over Mozes als politiek leider, en werd geschreven door Aaron Wildavsky (Wildavsky, 1984). Ik moet dan overigens ook natuurlijk het boekje noemen van Wil Derkse, over Benedictijns leiderschap, dat ik U allen aanraad, voorzover U dat nog niet hebt gelezen (Derkse, 2003).

Ook in een ander citaat grijpt hij graag terug op een christelijke leider, namelijk als hij naar de teksten van de paus Benedictus XVI verwijst, die in zijn ogen beter dan Europese leiders heeft begrepen waar het om gaat:

Zo’n externe oriëntatie en verantwoordelijkheid zijn immers met de Europese waarden zelf gegeven. Die waarden zijn geënt in de notie van de menselijke waardigheid, vrijheid en solidariteit. Die waarden waren altijd al grenzeloos. Wie dat nog eens wil nalezen zoekt vergeefs in de preambule van de afgewezen grondwet. Betere teksten daarover levert de recente encycliek van Benedictus XVI. Die maakt, meer dan Europese leiders kennelijk durfden, duidelijk dat het nooit de bedoeling was de liefde voor onze naasten in een eng denkraam te begrenzen.

Wim van de Donk toont zich als christen een warm pleitbezorger van gemeenschapszin, lotsverbondenheid en waardenbewustzijn:

Ik lees in de roep om leiderschap een behoefte aan gemeenschapswerking en erkenning van lotsverbondenheid. In de roep om leiderschap gaat een roep om lotsverbonden burgerschap schuil. (pag. 8). […] Het probleem met leiderschap, zo citeerde hij Benjamin Barber, is niet zozeer de afwezigheid van leiderschap, maar het gebrek van een waardenbewustzijn van het volk, waaraan leiders hun kracht en inspiratie moeten ontlenen (Wildavsky, 1984:190)

U hebt dus volgens van de Donk een gebrekkig waardebewustzijn. Dat u dat even weet, bokito-burger. Waarschijnlijk bedoelt van de Donk dat u de, in zijn christelijke ogen verkeerde waarden aanhangt. Maar de echte gristen in van de Donk komt pas naar boven als het gaat om de Vrijheid van Meningsuiting en het kwetsen van mensen in hun diepste overtuiging. In voetnoot 2 van zijn Bilderberg toespraak kunnen we lezen:

Dat betreft dan zelfs soms tekenaars of webloggende leden van het parlement, wanneer die, zich beroepend op een niet echt correcte interpretatie van de vrijheid van meningsuiting, zich het denken te kunnen permitteren medeburgers in hun diepste overtuigingen te kunnen kwetsen. Vrijheid van meningsuiting is nooit absoluut, maar moet in zijn overigens niet mis te verstane grote belang wel worden gewogen met het feit dat die vrijheid wordt gebruikt in verantwoordelijkheid jegens elkaar. Persvrijheid is geen pestvrijheid. We merken deze dagen dat discussies over als vrijheid van meningsuiting uitgevente, maar als kwetsend bedoelde tekeningen van wat voor Islamieten heilig is, zich niet langer binnen de grenzen van de natiestaten laten opsluiten. Dat geeft een nieuw perspectief op de grenzen van het toelaatbare. En wellicht ook een discussie over de vraag of we nog wel kunnen omgaan met dingen die heilig zijn, daar oog voor hebben.

Voor bescherming van het Vrije Woord en de persvrijheid moet u dus vooral niet bij van de Donk zijn. Wat de “niet echt correcte interpretatie” van de vrijheid van meningsuiting is kunt u wel raden. Van de Donk zit op de lijn van het CDA en minister Donner. Ook wordt hier duidelijk wat het gemeenschappelijke belang van christenen en islamieten is. En net als het huidige kabinet vindt ook van de Donk dat de leiders hier moeten ingrijpen:

Daarbij passen leiders die de burgers streng durven te corrigeren als dat nodig is. 2
[de voetnoot 2 verwijst naar het bovenstaande citaat, TRS]

Dat christenen en islamieten een gezamelijke agenda hebben maakt van de Donk ook duidelijk in commentaar op de WRR verkenning “Geloven in het publieke domein”:

Je moet leren om verder te kijken dan de stereotiepe beelden. Denk bijvoorbeeld aan de sharia, de islamitische wetgeving. Wij zijn snel geneigd om voortdurend te focussen op de kwalijke kanten daarvan. Een studente uit Damascus vertelde me laatst indringend dat wij daarvoor de ogen niet moeten sluiten, maar dat we als gevolg van ons individualistische denkraam niet zien, dat die sharia ook moet worden ‘gelezen’ als een tekst waarin wordt uitgedrukt wat werkelijk van groot belang in de samenleving is, en wat echt goed beschermd moet worden: gezin, familie, gemeenschap. Wat dat betreft hebben moslims ook een vitale traditie, van waaruit zij het maatschappelijke debat impulsen kunnen geven.”

Van de Donk is niet bepaald een voorstander van een seculiere samenleving. Samenwerking tussen Kerk en overheid heeft zijn voorkeur:

Op lokaal niveau blijken kerken en overheid vruchtbaar samen te werken. Op landelijk niveau wordt de discussie over deze samenwerking te veel vertroebeld door principiële debatten, met name als de islam erbij betrokken wordt, aldus dr. Van de Donk. [bron]

Ook bij andere gelegenheden maakt van de Donk duidelijk dat hij graag een grote rol voor religie in de maatschappij ziet. In een discussie met Paul Cliteur beweert van de Donk:

De verlichting is feitelijk niet meer dan een krachtige maar ook specifieke belichting van de werkelijkheid. De verlichting is een spotje, dat leidt tot een versmalling van de blik.” [bron]

En zo haalt van de Donk uiteindelijk uit naar voorstanders van secularisatie en ontkerkelijking, mensen die hij verlichtingsfundamentalisten noemt:

Van de Donk stelde dat de WRR-verkenning geschreven is “vanuit een zeurend onbehagen dat er iets aan de hand is”. Religie houdt niet op bij de voordeur, al hoopte de politiek daar lange tijd op. “De verlichtingsfundamentalisten (zo willen ze zelf niet genoemd worden) zien ontkerkelijking en secularisatie als een goede ontwikkeling. Maar empirisch en theoretisch is het nodige af te dingen op die seculariseringsthese”, aldus Van de Donk, “de moderniteit is geen gesloten, plaatstalen lineaire ontwikkeling”. Waartoe moet de overheid zich verhouden? […] Een groeiend percentage Nederlanders is ‘van God los’ en egocentrisch – verweesd zou Fortuyn zeggen – en dat is een maatschappelijk probleem. [bron]

Daar is geen woord Frans bij. Hoe veel duidelijker wilt u het hebben? Elk rapport van de WRR waarin religie een rol speelt zal ik vanaf nu met andere ogen lezen.